Dậy thì là giai đoạn vô cùng quan trọng đánh dốc cho sự phát triển đầu tiên mà đứa trẻ nào cũng phải trải qua. Vì thế, các bậc phụ huynh nên có kiến thức liên quan đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì để hiểu thêm và đồng hành cùng con cái. Giúp trẻ nhận thức và cách chăm sóc sức khỏe bản thân. Vậy trẻ dậy thì từ năm bao nhiêu tuổi, những thay đổi về mặt cơ thể, tâm lý của trẻ trong thời gian này như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những thắc mắc đó.

Dậy thì là gì và bắt đầu từ khi nào?

Dậy thì là quá trình thay đổi về thể chất lẫn tinh thần, là sự phát triển cơ thể có khả năng sinh sản. Thông thường, dậy thì bắt đầu bằng các tín hiệu từ nội tiết tố và phát triển chiều cao, cân nặng của trẻ.

Độ tuổi dậy thì có sự khác biệt theo giới tính và cơ địa của mỗi người, đối với bé trai bé gái như sau:

• Đối với bé gái: Trung bình, bé gái bắt đầu dậy thì từ năm 10-11 tuổi. Trong đó cột mốc đánh dấu xuất hiện kinh nguyệt rơi vào 12-13 tuổi.
• Đối với bé trai: Các bé trai bước vào giai đoạn dậy thì từ 12-14 tuổi. Trong đó cột mốc đánh dấu xuất tinh lần đầu thường ở độ tuổi 13.

Tuy nhiên, còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố làm thay đổi cơ thể khiến việc dậy thì sớm hơn bình thường hay gọi là hiện tượng dậy thì sớm. Vấn đề này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ như tâm lý, mặc cảm khi mình có những phát triển khác bạn bè. 

>>> Xem thêm: Để trẻ dậy thì thành công cha mẹ nên tìm hiểu những điều gì?

Đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì

Giữa nam và nữ không chỉ khác nhau về giai đoạn dậy thì mà những thay đổi trên cơ thể cũng khác. Cụ thể, các dấu hiệu nhận biết dậy thì ở nam và nữ như sau:

Dấu hiệu dậy thì ở nữ

Do nồng độ Estradiol ở nữ phát triển hơn ở nam nên thường nữ dậy thì sớm hơn nam. Trong đó, các dấu hiệu thường thấy ở giai đoạn này.

• Kinh nguyệt: Đây là một trong những dấu hiệu nhận biết rõ ràng nhất trong quá trình biến đổi sinh lý cực lớn trong cơ thể. Tuy nhiên, giai đoạn này buồng trứng đang phát triển nên kinh nguyệt không đều.
• Ngực phát triển: Ban đầu, ngực cảm thấy đau nhức và cứng. Sau đó, bầu ngực dần phát triển, nhô và cao lên.
• “Cô bé” có sự thay đổi: Trong giai đoạn dậy thì, “cô bé” cũng lớn dần lên. Bên cạnh đó có dịch màu trắng xuất hiện và nhạy cảm hơn bình thường.
• Vóc dáng thay đổi: Cơ thể của nữ giới sẽ mềm mại hơn, mông nở và eo thon lại. Đồng thời, chiều cao cũng phát triển lên trong 2 năm đầu hành kinh
• Lông mọc nhiều: Lông trên cơ thể bắt đầu mọc nhiều tuy nhiên không đen và dài như nam giới.
• Xuất hiện mụn: Trong giai đoạn dậy thì, da mặt tiết nhiều bã nhờn làm xuất hiện mụn trứng cá.

Dấu hiệu dậy thì của nam

Khi bước vào giai đoạn dậy thì, hàm lượng hormone sinh dục nam xuất hiện từ đó tạo nên thay đổi rõ rệt về thể chất và tâm lý.

• Sự thay đổi về cơ thể: Lúc này nam giới có sự phát triển về chiều cao đồng thời vai, cơ bắp xuất hiện trở nên to khỏe hơn.
• Lông và râu xuất hiện
• Giọng nói có sự thay đổi: Giọng nam trở nên khàn và ồm hơn. Vì thanh quản mở rộng cùng với dây thanh đới cũng dày và to hơn. Tuy nhiên sau một thời gian giọng nam cũng trầm ấm trở lại.
• Cơ quan sinh dục phát triển và nhạy cảm hơn.
• Xuất tinh: Giai đoạn đánh dấu giai đoạn dậy thì điển hình của nam. 
• Mụn trứng cá xuất hiện, mức độ nhiều hay ít tùy thuộc vào cơ địa mỗi người
• Tính cách thay đổi: Trẻ có xu hướng nghịch ngợm, thích thể hiện bản thân, muốn ba mẹ tôn trọng quyền riêng tư. Ngoài ra cũng có cảm giác nhớ nhung, yêu thương bạn khác giới.

Những vấn đề cha mẹ cần lưu ý ở tuổi dậy thì

Đây là giai đoạn có nhiều thay đổi trong tâm lý. Vì vậy, các bậc phụ huynh nên gần gũi tâm sự và chia sẻ với trẻ hay chia sẻ những kiến thức cần biết trong độ tuổi này.

• Luôn quan sát những chuyển biến bất thường trong giai đoạn dậy thì của con để biện pháp can thiệp đúng lúc. 
• Lắng nghe và đồng cảm với con, tôn trọng ý kiến của con để trẻ tự tin phát triển hoàn thiện bản thân.
• Giúp con định hướng suy nghĩ tích cực, cùng trẻ giải quyết vấn đề, không nên áp đặt.
• Hướng dẫn trẻ chăm sóc và bảo vệ bản thân. Khuyến khích tham gia thể thao và ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.

>>> Xem thêm: Tìm hiểu cách nuôi dạy con thông minh và tự lập ngay từ khi còn nhỏ

Kết,

Đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì là dấu mốc quan trọng trong quá trình trường thành. Thay vì lơ là cảm xúc của trẻ cha mẹ nên làm bạn với con và chia sẻ kinh nghiệm của bản thân để trẻ cảm thấy yên tâm, suy nghĩ tích cực và phát triển cho sau này.